21.yüzyılın ilk yirmi yılını karakterize eden önemli ve karmaşık gelişmeler ışığında, 2015 yılı Asya’da jeopolitik açıdan önemli ve stratejik bir ülke olan Afganistan’ın yabancı ve gizli bir örgütün ortaya çıkışına tanıklık etti. IŞİD adlı bu örgüt, başlangıcından itibaren Afgan halkıyla ideolojik ve etnik uyumdan yoksundu. Liderliği, diğer toplumlar tarafından reddedilen, aşırılıkçı ve Harici inançlarıyla bilinen ve Afgan toplumuna temelde yabancı olan kişilerden oluşuyordu.
Militanlarının ilk grubu sınırlı sayıda olsa da, grup kademeli olarak genişledi ve çeşitli aşamalar ve yöntemlerle insan gücünü artırdı. Onların örgüte alım teknikleri ve stratejileri, örgütün devamlılığı ve sürdürülebilirliği için çok önemliydi. Bu stratejileri de onların ideolojisini günümüze kadar sürdürmelerini sağladı.
Bu analizimizde IŞİD’in Horasan kolunun aldatıcı taktikleri, propaganda anlatıları ve savunmasız gençleri bu örgütün saflarına çeken temel faktörler dahil olmak üzere örgüte alım stratejilerini inceliyoruz.
IŞİD’in Horasan kolunun ortaya çıkışının ilk aşamalarında, grup insan kaynakları için iki temel kaynaktan yararlandı. İlk grup, aşırı ideolojilere ve lekelenmiş geçmişlere sahip, hem Afganistan, Hayber Pahtunhva ve Veziristan’daki toplum ve cihad çevreleri tarafından reddedilen asi bireylerden oluşuyordu. Bu dışlanmışlar için IŞİD, birçoğunun Horasan şubesinin kurulmasında rol oynamasıyla, uygun bir alternatif platform görevi gördü.
Bu bireyler, örgütün ilk neslinin çekirdeğini oluşturarak, grubun Afganistan ve Pakistan’ı kapsayan bölgelerdeki varlığının temelini attılar.
IŞİD’in Horasan kolunun operasyonları için katalizör görevi gören ikinci demografik grup daha çeşitliydi ve birkaç kategoriden oluşuyordu. Veziristan ve Hayber Pahtunhva’da ikamet eden dünyanın diğer bölgelerinden gelen köklü aşırılıkçı göçmenleri, Harici ideolojilere sahip radikalleşmiş gençleri, daha önce çeşitli suç faaliyetlerinde bulunmuş ancak başka yerlerde kendileri için bir alan bulamayan kişileri ve kadınlara, ayrıcalıklara ve güce erişim vaatleriyle cezbedilenleri kapsıyordu.
Aşırılıkçı ve Harici doktriniyle güçlendirilen bu suç unsurunun varlığı, örgütün etkisi altındaki bölgelerde sıradan Müslümanların evlerinin, mallarının ve onurunun savaş ganimetleri kisvesi altında yaygın bir şekilde yağmalanmasına yol açtı. Bu kategorilere ek olarak, örgütün çarpıtılmış bir tasviriyle yanlış yönlendirilen bir gençlik kesimi de vardı. Grubu, Müslüman ümmeti savunmaya ve asil bir davayı takip etmeye kendini adamış samimi bir hareket zanneden bu kişilerin birçoğu sonunda Horasan kolunun saflarına katıldı.
IŞİD’in Horasan kolunun kuruluşunu ve erken dönemdeki katılım çabalarını şekillendiren bu iki temel kaynağın yanı sıra, grup ayrıca başka katılım taktikleri de kullandı; bunlardan bazıları bugün de belirgin bir etkinlikle kullanılmaya devam ediyor. Ancak örgütün özellikle yabancı işgali döneminde doğu Afganistan’da işlediği iğrenç vahşetler, halk arasında yaygın bir öfkeye yol açtı. Sonuç olarak, grubun toplumsal olarak reddedilmesi zirveye ulaştı ve Afgan toplulukları arasında örgüt ile gönüllü ilişki neredeyse sıfıra düştü.
Katılım, tanıtım ve propaganda çabaları, yeni kişileri saflarına katma sürecini hızlandırmak için incelikli ve aldatıcı stratejilerin bir karışımından yararlanılarak ustalıkla yürütüldü. Bu ajanlar, üyelerini stratejik olarak eğitim kurumlarına, dini okullara ve üniversitelere yerleştirdiler.
Bu pozisyonlar aracılığıyla tevhid inancına sahip, İslami bir sistemin kurulması ve Müslüman ümmetinin durumu gibi ideallere hitap ederek genç zihinleri ustaca etkilediler. Bu cezbedici anlatıları aşırılıkçı ve Harici inançları yaymak için kullandılar ve aynı zamanda bu şekilde saflarını güçlendirip kendi ideolojilerine yeni bir nesil çekmeyi başardılar. Ancak eylemleri ve inançları arasındaki derin farklılıklar, Müslümanlara karşı ciddi ihlaller ve eğitim ve öğretim kurumlarındaki propaganda ağlarının dağıtılması, bu işe alım kampanyasının zayıflamasına neden oldu. Sonuç olarak, girişimlerinin etkinliği ve önceliği önemli ölçüde azaldı.
Buna ek olarak, yabancı savaşçıların işe alınması ve yabancı militanların varlığı örgüt için başlangıcından itibaren temel bir strateji oluşturdu. Bununla birlikte, yukarıda belirtilen stratejilerin zayıflayan etkisi ışığında, grup artık ağırlıklı olarak yurtdışından örgüte alım yapmaya odaklanıyor. Örgüte alım ve psikolojik savaş konusunda usta uygulayıcılar, çeşitli faktörler nedeniyle saflarına katılmaya uygun olabilecek yabancı topraklardaki kişileri belirleme becerilerini geliştirdiler. Bu stratejiler, potansiyelleri cezbetmek için hassasiyet ve uzmanlıkla yürütülüyor.
Bu bağlamda, hükümetlerinin elinden dini baskıya katlanmış veya özgürlükleri kısıtlanmış, intikam veya muhalefet duyguları besleyen kişiler, örgüte alım ve propaganda çabalarının başlıca hedefleri olarak ortaya çıkıyor. Sömürgeci ve despotik rejimlerin uzun süreler boyunca katı İslamofobi politikaları uyguladığı Orta Asya’daki ülkeler ise özellikle buna örnek olarak yer alıyor. Bu rejimler, İslam’ı sistematik olarak kamusal yaşamdan ve yönetimden dışlamış, hatta bazıları on sekiz yaşın altındaki kişiler için İslam’ı tamamen yasaklamıştır.
Bu tür bölgelerin sakinleri akut yoksullukla karşı karşıyadır ve bu duruma karşı çok sayıda genç Müslüman, çıkmazlarına bir çıkış yolu ve çözüm aramaktadır. IŞİD’in Horasan kolu da bu senaryoyu kendi lehine kullanmaktadır. Uzmanca hazırlanmış yanıltıcı propagandalar yoluyla kendilerini Müslümanların sadık savunucuları olarak gösteriyor, yanıltıcı bir güç izlenimi veriyor ve mazlum Müslümanların onurunu ve üstünlüğünü yeniden tesis edebilecek kapasitede olduklarını tasvir ediyorlar. Örgüte katılmanın bu savunmasız bireyler için özgürlüğe ve güçlenmeye giden kolay ve etkili bir yol sunduğu yanılsamasından besleniyorlar.
Bu adımların ardından sosyal medya ve diğer platformlardan etkilenen bireyleri belirleyip onlarla temas kuruyorlar. Bir kişinin zihniyetinin manipüle edildiğini tespit ettiklerinde, onları operasyonel bölgelerine çağırıyorlar. Orada, onları zihinsel ve ideolojik bir köleliğe hapsetmek için çok sayıda çekici İslami kuralı iç içe geçirerek, onları kademeli olarak aşındırmaya devam ediyorlar.
Bireyin doğru ile yanlışı, müttefik ile düşman arasındaki farkı ayırt etme kapasitesini kademeli olarak aşındırıyorlar ve sonunda onları şiddetin esnek ajanlarına dönüştürüyorlar. Bu kişiler daha sonra acımasız ve haksız çatışmalarda görevlendiriliyor, Müslüman kardeşlerine karşı şiddet uygulamaya teşvik ediliyor ve çarpık bir davanın bayrağı altında her türlü suçu işlemeye psikolojik olarak şartlandırılıyorlar.
